Jul 05, 2025

အာရှူရာနေ့ တစ်ရက်တည်းတွင် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်း

မေးခွန်း- အာရှူရာနေ့တွင် တစ်ရက်တည်း ဥပုသ်စောင့်ခြင်းသည် မည်သို့နည်း။ တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) က “နောက်နှစ် အသက်ရှင်နေပါက နှစ်ရက် ဥပုသ်စောင့်မည်” ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည်ကို သိရပါသည်။ ယခုအခါ ဂျူးလူမျိုးများ ဥပုသ်မစောင့်ကြတော့ပါဟု ပြောဆိုကြသည်မှာ မှန်ပါသလား။ ရှရီအသ်တရားတော်၏ ရှုထောင့်မှ ရှင်းလင်းဖော်ပြပေးပါ။ အဖြေ-မုဟရမ်လ၏ ဒသမမြောက်နေ့ (အာရှူရာနေ့) တွင် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်းသည် မုစ်သဟဗ် ဖြစ်ပြီး အလွန်အကျိုးကျေးဇူးများပါသည်။ ရမ်ဇာန်လမှလွဲ၍ ကျန် ၁၁ လ၏ ရိုဇဟ်ဥပုသ်များအနက် အာရှူရာနေ့ ရိုဇဟ်ဥပုသ်သည် အကျိုးဆဝါးဗ်အများဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ထိုတစ်ရက် ရိုဇဟ်ဥပုသ်ကြောင့် လွန်ခဲ့သောတစ်နှစ်အတွင်း ကျူးလွန်ခဲ့သော အပြစ်ငယ်များ (ဂူနာဟ် စဂီရာ) ကို ခွင့်လွှတ်ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။ အာရှူရာနေ့နှင့်အတူ ကိုးရက်မြောက် (သို့မဟုတ်) တစ်ဆယ့်တစ်ရက်မြောက်နေ့တွင်ပါ ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်းသည်လည်း မုစ်သဟဗ်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အာရှူရာနေ့ တစ်ရက်တည်း ဥပုသ်စောင့်ခြင်းသည် မက္ကရူဟ်သန်ဇီဟီ (မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ) ဖြစ်သည်။ ________________________________________ အာရှူရာ ရိုဇဟ်ဥပုသ်၏သမိုင်းကြောင်း • ဂျာဟီလီယသ် အစ္စလာမ်မတိုင်မအမိုက်ခေတ်က အာရှူရာနေ့တွင် ကူရိုက်ရှ်လူမျိုးတို့သည် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခဲ့ကြကြောင်းနှင့် တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) ကိုယ်တိုင်လည်း ထိုနေ့တွင် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခဲ့ကြောင်း ဟဇရတ် အာအိရှာ (ရဒွီယလ္လာဟု အန်ဟာ) က မိန့်ကြားခဲ့သည်။ • မဒီနာခေတ်အစောပိုင်း- တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) မဒီနာသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသောအခါ မွတ်စ်လင်မ်များအား အာရှူရာ ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်သည် ဖရဇ် (မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရမည့်အရာ) ဖြစ်သည်ဟု ဖှကီဟ် (ဓမ္မသတ်ပညာရှင်) အများစုက ယူဆခဲ့ကြသည်။ • ရမ်ဇာန် ရိုဇဟ်ဥပုသ် ဖရဇ် ဖြစ်လာပြီးနောက်- ဟစ်ဂျရီ (ဟိဂျ်ရာ) ၂ နှစ်တွင် ရမ်ဇာန်၏ရိုဇဟ်ဥပုသ် ဖရဇ်ဖြစ်လာသောအခါ အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်၏ အခြေအနေသည် မုစ်သဟဘ် အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။ ဟဇရတ် ဂျာဘိရ် ဘင် စမုရဟ် (ရဒွီယလ္လာဟု အန်ဟူ) ၏ ရိဝါယတ် (ဆင့်ပြန်ချက်) အရ ရမ်ဇာန်၏ရိုဇဟ်ဥပုသ် ဖရဇ် ဖြစ်လာပြီးနောက် တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) သည် အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်ကို စောင့်ရန် မည်သူ့ကိုမျှ အမိန့်မပေးတော့ဘဲ တားမြစ်ခြင်းလည်း မပြုတော့ပေ။ ________________________________________ ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ပတ်သက်၍ • မဒီနာတွင် ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ဆက်နွှယ်မှု- တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) မဒီနာသို့ ရောက်ရှိလာသောအခါ ဂျူးလူမျိုးများ အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်သည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့သည်။ မေးမြန်းသောအခါ ၎င်းတို့က မူဆာ (အလိုင်ဟိစ်စလာမ်) နှင့် ၎င်း၏ လူမျိုးအား ဖရ်အောင်န်ဘုရင်ထံမှ ကယ်တင်ခဲ့သောနေ့ဖြစ်ကြောင်း၊ မူဆာ (အလိုင်ဟိစ်စလာမ်) က ကျေးဇူးတင်သည့်အနေဖြင့် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခဲ့သောကြောင့် ၎င်းတို့လည်း စောင့်ကြောင်း ပြန်ဖြေခဲ့သည်။ တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) က “ကျွန်ုပ်တို့သည် မူဆာ (အလိုင်ဟိစ်စလာမ်) ၏ လမ်းစဉ်ကို လိုက်နာရန် ပိုမိုထိုက်တန်သည်” ဟု မိန့်တော်မူကာ ကိုယ်တိုင်လည်း ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ပြီး မွတ်စ်လင်မ်များအားလည်း စောင့်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ဂျူးလူမျိုးများကို လိုက်နာခြင်းမဟုတ်ဘဲ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ တမန်တော် မူဆာ (အလိုင်ဟိစ်စလာမ်) ၏ လမ်းစဉ်နှင့်တူညီအောင်လိုက်နာခြင်းဖြစ်သည်။ • ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ကွဲပြားခြားနားလိုခြင်း- နောက်ပိုင်းတွင် ဂျူးလူမျိုးတို့၏ လိမ်လည်မှုများနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ပြုမှုများကြောင့် တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) သည် ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ကွဲပြားခြားနားစွာ ပြုမူရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဟဇရတ် အိဘ်နု အဗ္ဗာစ် (ရဒွီယလ္လာဟု အန်ဟူ) က တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) အာရှူရာနေ့တွင် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ရန် အမိန့်ပေးသောအခါ ဆွဟာဗဟ်များက ဂျူးများနှင့် နာဆွါရာ (ခရစ်ယာန်) များသည် ထိုနေ့ကို အလေးထားကြကြောင်း လျှောက်ထားခဲ့သည်ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည်။ ထိုအခါ တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) က “လာမည့်နှစ်တွင် အင်ရှာအလ္လာဟ် (အလ္လာဟ်အလိုရှိလျှင်) ကျွန်ုပ်သည် နဝမနေ့တွင်ပါ ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်မည်” ဟု မိန့်ကြားခဲ့သည်။ သို့သော် လာမည့်နှစ် မရောက်မီပင် တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) သည် ဝဖှာတ် (ကွယ်လွန်) ခဲ့သည်။ • "سمعت عبد الله بن عباس رضي الله عنهما يقول: حين صام رسول الله صلى الله عليه وسلم يوم عاشوراء وأمر بصيامه، قالوا: يا رسول الله إنه يوم تعظمه اليهود والنصارى، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «فإذا كان العام المقبل إن شاء الله صمنا اليوم التاسع»، قال: فلم يأت العام المقبل، حتى توفي رسول الله صلى الله عليه وسلم" . (صحيح مسلم، (2/ 797) ________________________________________ လက်ရှိအခြေအနေနှင့် ဖှတွာဝါ (ဘာသာရေးစီရင်ချက်) • ဂျူးလူမျိုးတို့၏ အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်- လက်ရှိအချိန်တွင် ဂျူးလူမျိုးတို့ကြား အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်းသည် ပျောက်ကွယ်သွားပြီဟု သက်သေပြရန် ခက်ခဲပါသည်။ အချို့သော သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် ဘာသာရေးကို စွဲစွဲမြဲမြဲ လိုက်နာသူများသည် ယခုတိုင် ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ဆဲဖြစ်သည်။ အချို့ ဘာသာရေးပညာရှင်များကလည်း ဂျူးရဗ္ဗီ (ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်) များနှင့် ပညာရှင်များသည် ယခုတိုင် အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်ကို ဂရုတစိုက် စောင့်ကြကြောင်း ပြောဆိုကြသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မူဆာ (အလိုင်ဟိစ်စလာမ်) ၏ ရှရီအသ်တွင် ကျေးဇူးတင်သည့်အနေဖြင့် အာရှူရာရိုဇဟ်ဥပုသ်သည် မဖြစ်မနေ လိုအပ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ • အစ္စလာမ်သာသနာ၏ လမ်းစဉ်- ထို့ကြောင့် ဂျူးများနှင့် ဆင်တူယိုးမှားမဖြစ်စေရန် (တာရှဗ္ဗုဟ်မဖြစ်ရန်) အတွက် အာရှူရာ (မုဟရမ် ၁၀ ရက်နေ့) ရိုဇဟ်ဥပုသ်နှင့်အတူ နဝမနေ့ (မုဟရမ် ၉ ရက်နေ့) တွင်ပါ ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ရပါမည်။ အကယ်၍ နဝမနေ့တွင် မစောင့်နိုင်ပါက ဒသမနေ့ (မုဟရမ် ၁၀ ရက်နေ့) နှင့် ဧကဒသမနေ့ (မုဟရမ် ၁၁ ရက်နေ့) တွင် ဥပုသ်စောင့်ရပါမည်။ (ဖှသ်ဝါ ရဟီမီယဟ် ၇/၂၇၃) • တစ်ရက်တည်း ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်း- သို့သော် မည်သည့်အကြောင်းကြောင့်မဆို နှစ်ရက် ရိုဇဟ်ဥပုသ်မစောင့်နိုင်ပါက အနည်းဆုံး ဒသမနေ့ တစ်ရက်တည်း ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ရန် ကြိုးစားသင့်ပါသည်။ ထိုရိုဇဟ်ဥပုသ်အတွက်လည်း အကျိုးကျေးဇူး ရရှိမည်ဖြစ်သည်။ ________________________________________ အာရှူရာ ရိုဇဟ်ဥပုသ်၏ ပုံစံသုံးမျိုး ဟဇရတ် အလ်လာမဟ် အန်ဝရ်ရှာဟ် ကရှ်မီရီ (ရဟ်မသွလ္လာဟ် အလိုင်ဟ်) က အာရှူရာ ဥပုသ်စောင့်ခြင်း ပုံစံ သုံးမျိုးရှိသည်ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည်- 1. နဝမ၊ ဒသမ၊ နှင့် ဧကဒသမနေ့ သုံးရက်စလုံး ရိုဇဟ်ဥပုသ်စောင့်ခြင်း။ ၎င်းသည် အမြတ်ဆုံး ပုံစံဖြစ်သည်။ 2. နဝမနှင့် ဒသမနေ့၊ သို့မဟုတ် ဒသမနှင့် ဧကဒသမနေ့ နှစ်ရက် ဥပုသ်စောင့်ခြင်း။ ၎င်းသည် ပထမပုံစံထက် အဆင့်နိမ့်သည်။ 3. ဒသမနေ့ တစ်ရက်တည်း ဥပုသ်စောင့်ခြင်း။ ၎င်းသည် အနိမ့်ဆုံး အဆင့်ဖြစ်ပြီး၊ ဖှိကဟ်ပညာရှင်များက မက္ကရူဟ် တန်ဇီဟီ ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ သို့သော် တမန်တော်မြတ် (ဆွလ္လလ္လာဟု အလိုင်ဟိ ဝစလ္လမ်) ကိုယ်တိုင် စောင့်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် နဝမနေ့ကိုပါ စောင့်ရန် ဆန္ဒပြုခဲ့သော ရိုဇဟ်ဥပုသ်ကို မက္ကရူဟ်ဟု မည်သို့ပြောနိုင်မည်နည်း။ ________________________________________العرف الشذي شرح سنن الترمذي (2/ 177) "وحاصل الشريعة: أن الأفضل صوم عاشوراء وصوم يوم قبله وبعده، ثم الأدون منه صوم عاشوراء مع صوم يوم قبله أو بعده، ثم الأدون صوم يوم عاشوراء فقط. والثلاثة عبادات عظمى، وأما ما في الدر المختار من كراهة صوم عاشوراء منفرداً تنزيهاً، فلا بد من التأويل فيه أي أنها عبادة مفضولة من القسمين الباقيين، ولا يحكم بكراهة؛ فإنه عليه الصلاة والسلام صام مدة عمره صوم عاشوراء منفرداً، وتمنى أن لو بقي إلى المستقبل صام يوماً معه".فقط واللہ اعلم