Categories
Jul 05, 2025
တမန်တော်မြတ် [မုဟမ္မဒ်] (ﷺ) သည် လောကီစာပေများကို ရေးတတ်ဖတ်တတ်ပါသလား။
မေးခွန်း တမန်တော်မြတ် [မုဟမ္မဒ်] (ﷺ) သည် လောကီစာပေများကို ရေးတတ်ဖတ်တတ်ပါသလား။ ကိုယ်တော်တိုင် ရေးသားခဲ့သော သို့မဟုတ် ဖတ်ရှုခဲ့သော လောကီစာပေ တစ်စုံတစ်ရာ ရှိပါသလား၊ သာသနာရေးနှင့် မသက်ဆိုင်သော စာပေမျိုးဖြစ်ရပါမည်။ ကျေးဇူးပြု၍ အကိုးအကားနှင့်တကွ ဖြေကြားပေးပါ။ အဖြေ တမန်တော်မြတ် မုဟမ္မဒ် (ﷺ) ၏ ထူးခြားသော ဂုဏ်တော်များတွင် ကိုယ်တော်မြတ်သည် ‘အွမ္မီ’ (စာမတတ်သူ) ဖြစ်ခြင်းလည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်နှင့် ပတ်သက်၍ သုတေသီ ပညာရှင်အများစု၏ သဘောထားမှာ တမန်တော်မြတ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် သက်ရှိထင်ရှားရှိစဉ်ကာလပတ်လုံး ‘အွမ္မီ’ အဖြစ်သာရှိခဲ့ပြီး၊ ကိုယ်တော်မြတ်သည် မည်သည့်စာပေကိုမျှ ရေးသားခြင်းလည်း မရှိခဲ့သလို၊ ဖတ်ရှုခြင်းလည်း မရှိခဲ့ပေ။ သို့သော် ကိုယ်တော်မြတ်၏ အမိန့်တော်များအား ရေးသားရန် တာဝန်ပေးခြင်းခံရသော ဆွဟာဗဟ် သာ၀ကတော် အချို့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် တမန်တော်မြတ်၏ အမိန့်တော်များအတိုင်း ရေးသားခဲ့ကြသောကြောင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ အကိုးအကားများတွင် ထိုစာပေများကို တမန်တော်မြတ်၏စာများဟုသာ သဘောတရားအရခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ပြင် ဟုဒိုင်ဘီယာငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်ကို ရေးသားသောအခါတွင် မုရှရစ်က်တို့သည် တမန်တော်မြတ်၏ နာမတော်နှင့်အတူ “ရစူလွလ္လာဟ်” (အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏တမန်တော်) ဟူသောစကားရပ်ကို ဖျက်ရန် အခိုင်အမာတောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုအခါ စာချုပ်ကို ရေးသားနေသော ဆွဟာဗဟ် (ဟဇရသ် အလီ) သည် “ရစူလွလ္လာဟ်” ဟူသော စကားရပ်ကို ဖျက်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဤအပေါ်တွင် ပညာရှင်အချို့က တမန်တော်မြတ်သည် မုအ်ဂျိဇဟ် တစ်ရပ်အနေဖြင့် ကိုယ်တော်တိုင် ဤစာပိုဒ်ကို ရေးသားခဲ့သည်ဟုဆိုကြသည် - “هَذَا مَا قَاضَى عَلَيْهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللهِ” (ဤသည်မှာ အဗ်ဒွလ္လာဟ်၏သား မုဟမ္မဒ်က သဘောတူညီခဲ့သောအရာဖြစ်သည်) (စီရသွလ် မွတ်စသွဖါ ﷺ၊ မော်လာနာ မုဟမ္မဒ် အစ်ဒရီစ် ကန္ဒလဝီ ရဟိမဟုလ္လာဟ်)။ ဟာဖိဇ် အိဗ်နု ကဆီးရ် နှင့် ဟာဖိဇ် အိဗ်နု ဟဂျရ် (ရဟိမဟုမလ္လာဟ်) တို့ကမူ ဤအဆိုသည် ခိုင်လုံမှုမရှိဟု ဆိုကြပြီး၊ ဤအကြောင်းအရာမှာလည်း ရေးသားရန် အမိန့်ပေးခြင်းအပေါ်၌ သာဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ တမန်တော်မြတ် (ﷺ) သည် ဆွဟာဗဟ်အား ဤသို့ရေးသားရန် အမိန့်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ကိုယ်တော်တိုင် ရေးသားခဲ့ခြင်း မဟုတ်ပေ။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊ ဟုဒိုင်ဘီယာ၏ အဖြစ်အပျက်တွင် တမန်တော်မြတ် (ﷺ) သည် မုအ်ဂျိဇဟ် တစ်ရပ်အနေဖြင့် ဤစာပိုဒ်ကို ရေးသားခဲ့သည်ဆိုလျှင် လက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ကိုယ်တော်မြတ် (ﷺ) သည် ကျန်ရှိသော သက်တမ်းတစ်လျှောက်တွင် ကိုယ်တိုင် စာရေးသားခြင်း (သာသနာရေးစာပေဖြစ်စေ၊ လောကီစာပေဖြစ်စေ) နှင့် ရေးသားထားသောစာပေများကို ဖတ်ရှုခြင်းသည် အထောက်အထားမပြနိုင်ပေ။ (ကမာ ဆရ္ရဟ ဘိဟိဇ် ဇုဟိုင်လီ ဖီ တဖ်စီရိဟီလ် မွနီးရ်) ၎င်းသည် ကိုယ်တော်မြတ် (ﷺ) ၏ မုအ်ဂျိဇဟ်နှင့် ထူးခြားသော ဂုဏ်တော်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ‘အွမ္မီ’ ဖြစ်ခြင်းသည် တမန်တော်မြတ် (ﷺ) အတွက် မုအ်ဂျိဇဟ်နှင့် နဗီဖြစ်ကြောင်း ပြည့်စုံခြင်း၏ အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ အွမ္မသ် နောက်လိုက်များနှင့် သာမန်လူသားများအတွက်မူ ဤသည် ပြည့်စုံသောအရည်အချင်းမဟုတ်ပေ။ قال ابن كثير رحمه الله : " وَهَكَذَا كَانَ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَسَلَامُهُ عَلَيْهِ دَائِمًا أَبَدًا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا يُحْسِنُ الْكِتَابَةَ، وَلَا يَخُطُّ سَطْرًا وَلَا حَرْفًا بِيَدِهِ، بَلْ كَانَ لَهُ كُتَّابٌ يَكْتُبُونَ بَيْنَ يَدَيْهِ الْوَحْيَ وَالرَّسَائِلَ إِلَى الْأَقَالِيمِ، وَمَنْ زَعَمَ مِنْ مُتَأَخَّرِي الْفُقَهَاءِ -كَالْقَاضِي أَبِي الْوَلِيدِ الْبَاجِيِّ وَمَنْ تَابَعَهُ- أَنَّهُ عَلَيْهِ السَّلَامُ كَتَبَ يَوْمَ الْحُدَيْبِيَةِ: "هَذَا مَا قَاضَى عَلَيْهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ" فَإِنَّمَا حَمَلَهُ عَلَى ذَلِكَ رِوَايَةٌ فِي صَحِيحِ الْبُخَارِيِّ: (ثُمَّ أَخَذَ فَكَتَبَ): وَهَذِهِ مَحْمُولَةٌ عَلَى الرِّوَايَةِ الْأُخْرَى: (ثُمَّ أَمَرَ فَكَتَبَ)، وَ لِهَذَا اشْتَدَّ النَّكِيرُ بَيْنَ فُقَهَاءِ الْمَغْرِبِ وَ الْمَشْرِقِ على من قال بقول الباجي، و تبرؤوا مِنْهُ، وَ أَنْشَدُوا فِي ذَلِكَ أَقْوَالًا وَ خَطَبُوا بِهِ فِي مَحَافِلِهِمْ، وَإِنَّمَا أَرَادَ الرَّجُلُ -أَعْنِي الْبَاجِيَّ، فِيمَا يَظْهَرُ عَنْهُ- أَنَّهُ كَتَبَ ذَلِكَ عَلَى وَجْهِ الْمُعْجِزَةِ، لَا أَنَّهُ كَانَ يُحْسِنُ الْكِتَابَةَ، وَ مَا أَوْرَدَهُ بَعْضُهُمْ مِنَ الْحَدِيثِ أَنَّهُ لَمْ يَمُتْ عَلَيْهِ السَّلَامُ حَتَّى تَعَلَّمَ الْكِتَابَةَ، فَضَعِيفٌ لَا أَصْلَ لَهُ." ( تفسير ابن كثير، ٦/ ٢٨٥ - ٢٨٦) وقال الحافظ ابن حجر رحمه الله: " وَ قَدْ تَمَسَّكَ بِظَاهِرِ هَذِهِ الرِّوَايَةِ - يعني رواية يوم الحديبية - أَبُو الْوَلِيدِ الْبَاجِيُّ فَادَّعَى أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَتَبَ بِيَدِهِ بَعْدَ أَنْ لَمْ يَكُنْ يُحْسِنُ يَكْتُبُ، فَشَنَّعَ عَلَيْهِ عُلَمَاءُ الْأَنْدَلُسِ فِي زَمَانِهِ وَأَنَّ الَّذِي قَالَه مُخَالف الْقُرْآنَ ... وَذكر ابن دِحْيَةَ أَنَّ جَمَاعَةً مِنَ الْعُلَمَاءِ وَافَقُوا الْبَاجِيَّ فِي ذَلِكَ، وَاحْتج بَعضهم لذَلِك بأحاديث، وَأَجَابَ الْجُمْهُورُ عنها بضعفها، وَعَنْ قِصَّةِ الْحُدَيْبِيَةِ بِأَنَّ الْقِصَّةَ وَاحِدَةٌ وَالْكَاتِبُ فِيهَا عَلِيٌّ، وَقَدْ صَرَّحَ فِي حَدِيثِ الْمِسْوَرِ بِأَنَّ عَلِيًّا هُوَ الَّذِي كَتَبَ، فمعنى (كتب) أي : ( أَمَرَ بِالْكِتَابَةِ ) ، وَاللَّهُ أَعْلَمُ." (فتح الباري ملخصاً، ٧ / ٥٠٣ - ٥٠٤) التفسير المنير للزحيليمیں ہے:
